4.3 CC lisanslı eserleri bulmak ve yeniden kullanmak
CC lisanslı eserler ve kamu malı eserler, herkesin kullanabileceği kaynaklardır. Bu eserlerden alıntı yaptığınızda yaratıcısına atıf yapmanız ve diğer ilgili lisans koşullarını yerine getirmeyi unutmayın.
Öğrenim çıktıları
Bu bölümü tamamladığınızda;
CC lisanslı eserleri tarayıp ve bulabilecek,
CC lisanslı eserleri yeniden kullanırken doğru biçimde atıf verebileceksiniz.
Neden önemli?
İnternette bir milyardan fazla CC lisanslı eser bulunuyor. Sizin için faydalı olabilecek eserleri nasıl bulabilirsiniz? Bulduktan sonra yeniden kullanmak için ne yapmanız gerekir?
CC lisanslı eserleri keşfetmek için çeşitli yöntemler var. Arama motorlarını kullanabilirsiniz veya belirli platformları veya siteleri inceleyebilirsiniz. Kullanacağınız çalışmayı bulduğunuzda yapmanız gereken en önemli şey, esere doğru atıf vermenizdir.
Sizin için neden önemli?
Yıllar boyunca gördüğünüz veya incelediğiniz CC lisanslı eserleri düşünün? Onları bulmak için ne yapmıştınız? Bu eserleri paylaştıysanız yazara nasıl atıf yapılacağını biliyor muydunuz?
Temel bilgiler
CC lisansı eserleri ararken uygulayabileceğiniz çeşitli stratejiler bulunmaktadır. Pek çok arama motoru lisanslı eserlerin çok küçük bir bölümünü bulmaktadır. Sitelerinde paylaşılan eserleri CC lisanslamaya olanak sağlayan pek çok platform, CC içeriği bulmak için kendi arama filtrelerini sunmaktadır. OER Commons bu platformlardan biridir.
Belirli bir türde içerik arıyorsanız, arama yapacağınız platformları buna göre daraltabilirsiniz. Wikipedia çeşitli alanlardaki başlıca CC lisanslı kaynakların ayrıntılı bir listesini sağlamaktadır.
Belirli bir CC lisansına sahip eserleri de arayabilirsiniz. Creative Commons’ın her bir lisansı açıklayan, o lisansı kullanan projelerin ve kişilerin örneklerini içeren sayfalarına bakabilirsiniz:
CC lisanslı içeriğin yeniden kullanılması
Bulduğunuz CC lisanslı bir eseri kullanmak isterseniz bilmeniz gereken en önemli şey, nasıl atıf yapılacağını bilmenizdir. Tüm CC lisansları eserin yaratıcısına atıf yapılması koşulunu içerir. Unutmayın; CC lisanslarının aksine CC0 lisans değildir. Kamu malı tahsis aracıdır ve bu nedenle atıf yapılması gerekmez. Buna rağmen kaynağı belirtmek yasal açıdan gerekmese bile iyi uygulama sayılmaktadır.
Atıf elementleri basittir, yine de ne kadar çok bilgi verirseniz o kadar iyidir. Kullanıcılar CC lisanslı eserlerin nereden geldiğini bilmek isterler, yaratıcılar da isimlerinin eserleriyle birlikte anılmasını isterler. Eser sahibi atıf detayında ayrıntılı bilgi vermişse, o bilgi mümkünse aynen korunmalıdır.
Madde 4.1’de anlatıldığı gibi atıf vermenin en iyi yolu “TASL” yöntemini uygulamaktır.
CC lisanslarında yer alan atıf koşulları, kasıtlı olarak, içeriğin farklı kullanım şekillerini kapsayacak esneklikte tasarlanmıştır. Bir film yönetmeni atıf yaparken, akademik bir makale yayınlayan bir bilim insanına kıyasla farklı seçeneklere sahiptir. CC wiki sitesindeki Best Practices for Attribution (Atıf için İyi Uygulamalar) sayfasını inceleyin. Bu sayfada listelenen seçenekler arasında eseriniz için hangi atıf şeklinin en uygun bulduğunuzu düşünün.
Eserleri kopyalarken (bir sonraki ünitede anlatılan remix yani birleştirip yeniden düzenlemenin aksine) dikkate alınması gereken bir diğer ana koşul Gayri Ticari (NonCommercial-NC) kısıtlamasıdır. Eğer kullandığınız eser NC koşulunu içeren üç tür CC lisansından biri kapsamında yayınlanmışsa, o eseri ticari amaçla kullanmamanız gerekir.
Unutmayın; eğer lisans kapsamında olmayan ekstra bir izin almak isterseniz, her zaman eserin yaratıcısına ulaşabilirsiniz.
Son notlar
Atıf muhtemelen Creative Commons lisanslarının en önemli özelliğidir. Yasal açıdan gerekmese bile eserinize atıf yapılmasını neden istediğinizi düşünün. Atıf vermek, yazarlar için ve onların eserlerini online ortamda keşfeden kullanıcılar için nasıl bir değer sağlıyor?
Last updated