5.1 AEK, açık ders kitapları ve açık dersler
Açık eğitim, doğru kullanıldığı takdirde, dünyadaki herkesin ücretsiz, etkin, açık öğrenim materyallerine sıfır marjinal maliyetle ulaşabilmesine yardımcı olan bir fikir ve aynı zamanda bir içerik, uygulama, politika ve topluluktan oluşan bir kümedir. Tarihte ilk defa, dünyanın dört bir yanındaki eğitmenler, yüksek kaliteli ve etkin öğrenim malzemeleri oluşturabilmekte ve öğrenmek isteyen herkesle paylaşabilmektedir. Öğrenmedeki dönüşümsel yön değişikliğinin anahtarı Açık Eğitim Kaynaklarıdır (AEK). AEK, toplumun hiçbir maliyet olmaksızın özgürce kullanması, paylaşması ve üstüne ekleyerek yeniden üretmesi için yasal izinlerle paylaşılan eğitim malzemeleridir.
AEK şu sebeplerden ötürü mümkündür:
- Eğitim kaynakları, (çoğunlukla) dijital olarak üretilmekte olup[1] dijital kaynaklar, sıfıra yakın maliyetlerle saklanabilmekte, kopyalanabilmekte ve dağıtılabilmektedir;
- İnternet, toplumun dijital içerik paylaşımını kolaylaştırmıştır; ve
- Creative Commons lisansları, eğitim kaynaklarının telif haklarını muhafaza ederken, bu kaynakları kanuna uygun bir şekilde dünya ile paylaşmayı kolaylaştırmakta ve yasal kılmaktadır.
Dünya ile neredeyse sıfır maliyet [2] ile etkin eğitim malzemeleri paylaşabildiğimizden, çoğu insan, halk eğitimini destekleyen eğitmenlerin ve hükümetlerin bu konuda ahlaki ve etik bir yükümlülüğünün bulunduğunu savunmaktadır. Bu argüman, eğitimin temelinde bilgi ve fikir paylaşımı olduğu önermesine dayanmaktadır. Creative Commons, AEK'nın akademik derslerde kullanılan pahalı ve özel içeriğin bir çoğunun yerini alacağına inanmaktadır. Bu modele geçiş, eğitim içeriğinin kalitesinden ödün vermeden daha adil ekonomik fırsatlar ve sosyal faydalar yaratacaktır.
İnternet çağında eğitimin önceki kuşaklara göre daha pahalı ve daha az esnek olması mantıklı görünüyor mu? İnsanların ve bilginin, internet üzerinde giderek birbirine bağlı ve mevcut hale gelirken, bunun öğrenme, çalışma hayatı ve toplum açısından ne gibi bir anlamı olacaktır? Ekonomiler giderek küreselleştikçe ve birbirlerine bağlandıkça, iyi işlere ulaşmak ve bunları korumak için gereken beceri ve bilgi de daha yüksek bir eğitim gerektirmektedir. Tüm ulusal hükümetler toplumsal eğitim sistemlerinin bireyleri, aileleri ve daha geniş ölçekte toplumu nasıl destekleyebileceğine dair stratejik hedeflere sahiptirler ve buna yatırım yapmaktadırlar.
Örgün eğitimin dışında birçok ilgi çekici ve faydalı deneyler gerçekleşmesine rağmen, resmi kurumlar tarafından verilen diplomalar, sertifikalar ve diğer yeterlilikler, dünya genelinde birçok insanın yaşam kalitesi açısından kritik öneme sahip olmaya devam etmektedir.
Open Educational Resources: The Education Ecosystem Comes to Life. opensourceway CC BY-SA 2.0
Daha önce belirtildiği üzere, eğitim, internet çağında bile, her zamankinden daha pahalı ve daha az esnek olabilmektedir. Birçok ülkede, eğitim malzemesi yayıncıları, ders kitapları ve diğer kaynaklar için fazla ücret talep etmektedir. Baskıdan dijitale geçiş kapsamında, aynı şirketler büyük oranda, öğrencilerin kitap satın alıp sahip oldukları bir modelden, sınırlı bir süre erişime sahip oldukları "akış" modeline geçiş yapmışlardır.
Ayrıca, yayıncılar sürekli olarak, yazdırma, kesme ve yapıştırma gibi işlemleri yasaklayan ve materyallerin arkadaşlar arasında paylaşımını kısıtlayan yeni yollar icat etmek de dahil olmak üzere, öğrenci ve öğretmenlerin geçici erişime sahip oldukları kaynaklarla yapacakları şeyleri kısıtlayıcı teknolojileri geliştirmektedirler.
Bu bölümü tamamladığınızda;
- Açık eğitim kaynakları (AEK) bağlamında "açık" ifadesini tanımlayabilir,
- AEK, açık ders kitapları, açık dersler ve kitlesel açık çevrimiçi ders (KAÇD) arasındaki farkları tanımlayabilirsiniz.
Eğitim materyallerinin artan maliyetlerinin ve azalan esnekliğinin siz ve tanıdıklarınız üzerinde ne gibi etkileri oldu? Tüm hakları saklı telifler ve ilgili yasaların, öğrenciler ve öğretmenler açısından maliyetlerin artışında ve esnekliğin azalmasında ne gibi bir rolü olduğunu düşünüyorsunuz?
The Council of Chief State School Officers, CC BY 4.0. Müzik: The Zeppelin, yaratıcı Blue Dot Session
Açık Eğitim Kaynakları (AEK), (a) kamu malı olan veya (b) herkese ücretsiz ve daimi bir şekilde 5R (saklama, tekrar kullanma, revize etme ve yeniden düzenleme ve yeniden dağıtma) faaliyetlerine izin veren bir şekilde lisanslanmış öğretim, öğrenim ve araştırma malzemeleridir.
AEK'yı herhangi bir kişiye tarif etmek için, teknik açıdan daha basit olan şu tanımı da kullanabilirsiniz: AEK, tüm öğrencilere daha iyi hizmet verebilmek için ücretsiz indirilebilen, düzenlenebilen ve paylaşılabilen eğitim malzemeleridir.[3]
Giderek daha pahalılaşan ve esnekliğini kaybeden geleneksel eğitim malzemelerinin aksine, AEK, herkese her yerde ücretsiz indirme, düzenleme ve başkalarıyla paylaşma izni vermektedir. David Wiley'nin yaptığı başka bir popüler tanıma göre, herkese yalnızca 5R aktiviteleriyle uğraşma izni verecek şekilde lisanslandırılan eğitim malzemeleri AEK olarak kabul edilebilir.
5R izinleri şunları içermektedir:
- 1.Saklama (Retain) - içeriğin kopyalarını oluşturma, sahip olma ve kopyalarını kontrol etme izni (örn. indirme, çoğaltma, saklama ve yönetme)
- 2.Tekrar Kullanma (Reuse) - içeriği farklı şekillerde kullanma izni (örn. sınıfta, çalışma grubunda, internet sitesinde veya videoda)
- 3.Revize Etme (Revise)- içeriği uyarlama, düzeltme veya değiştirme izni (örn. içeriği başka bir dile çevirme)
- 4.Yeniden Düzenleme (Remix)- yeni bir şey oluşturmak için orijinal veya revize içeriği başka malzemelerle birleştirme izni (örn. içeriği bir 'mashup' (bütünleşik uygulamalar) şeklinde birleştirme)
- 5.Yeniden Dağıtma (Redistribute)- orijinal içeriğin kopyalarını, kendi revizyonlarınızı veya kendi düzenlemelerinizi başkalarıyla paylaşma izni (örn. bir kopyasını bir arkadaşınıza verme)
Bir eğitim kaynağının size 5R izni veren açık eğitim kaynağı olduğunu doğrulamanın en kolay yolu, kaynağın halka açık olduğunu veya türev çalışmaların oluşturulmasına izin veren bir Creative Commons lisansı kapsamında lisanslandırılmış olduğunu belirlemektir - CC BY, CC BY-SA, CC BY-NC veya CC BY-NC-SA. Bu listeye Kamu Malı İşaretini eklemedik çünkü bir ülkede bu şekilde etiketlenen bir kaynak, başka bir ülkede kamu malı olmayabilir. Bölüm 3’te belirtildiği gibi, Kamu Malı İşareti, yasal bir etkiye sahip değildir.
AEK türlü şekillerde ve boyutlarda hazırlanabilir. Örnek bir AEK tek bir video veya simülasyon gibi küçük olabileceği gibi, bir diploma programı kadar büyük de olabilir. Öğretmenlerin, AEK'nı, tüm hakları saklı telifli bir ders kitabının yerini almaya yetecek kadar kapsamlı bir koleksiyon haline getirmeleri zor veya en azından zaman alıcı olabilir. Bu nedenden ötürü, AEK genellikle, eğitmenlerin daha kolay anlayabilmeleri ve kullanabilmeleri için geleneksel ders kitabını andıran yollarda toplanır ve sunulur.
"Açık ders kitabı" terimi basitçe, kullanım sürecini kolaylaştırmak için geleneksel ders kitabına benzeyecek şekilde düzenlenmiş bir AEK koleksiyonudur. Farklı disiplinlerde açık ders kitapları örneklerini görmek için, OpenStax, the Open Textbook Library veya BCcampus Open Education adreslerini ziyaret ediniz.
Zaman zaman, AEK, dijital eğitim yazılımı (courseware) şeklinde toplanır ve sunulur. Açık eğitim yazılımı örneklerini görmek için, Open Education Consortium ve MIT OCW adreslerini ziyaret ediniz.
Araştırmalar, öğretmenler AEK kullandıklarında öğrencilerin sadece paradan tasarruf etmediklerini aynı zamanda tüm hakları saklı telifli eğitim malzemeleri yerine AEK tercih edildiğinde öğrencilerin daha iyi sonuçlar elde edebildiklerini göstermektedir.
AEK fikri, Cape Town Açık Eğitim Bildirgesi (2007) ve Cape Town +10 (2017), UNESCO Paris AEK Beyannamesi (2012), UNESCO Ljubljana AEK Eylem Planı (2017) ve UNESCO AEK Tavsiyesi (2019) gibi çeşitli belgelerle gösterildiği gibi, çeşitli kişiler, kurumlar ve hükümetler tarafından güçlü bir şekilde savunulmaktadır.
Öğretmenler ve öğretim görevlileri genelde, derslerinde tüm hakları saklı ticari içerik, ücretsiz kütüphane kaynakları ve AEK'nı bir arada kullanırlar. Kütüphane kaynakları, o kurumdaki öğrenciler ve öğretmenler için "ücretsiz” olsa bile, (a) kurumun kütüphanesi satın almak veya abone olmak zorunda olduğundan bunlar "ücretsiz" değildir ve (b) genel olarak halka açık değildir. Bu tablo, bu eğitim kaynaklarının her bir türünün öğrencilere maliyetini, öğretmenler ve öğrencilere verilen yasal izinlerini tanımlamaktadır.
David Wiley. Slayt. CC BY 4.0
AEK eğitimin tüm sektörlerinde kullanılır. Bununla birlikte AEK'nın üretim ve kullanım şekli, çalıştığınız eğitim kademesine göre çoğunlukla farklılık gösterir.
Genelde, yüksek öğretimde görev alan eğitmenler daha yüksek ihtimalle,
- zamana, kaynaklara ve eğitim malzemelerini üretmek ve revize etmek için desteğe sahiptir,
- oluşturdukları içeriğin telif hakkına sahip olurlar (yüksek okul / üniversite ile olan sözleşmelerine bağlı olarak), ve
- derslerinde hangi içeriğin kullanılacağına ilişkin tek taraflı karar verebilirler (bkz. akademik özgürlük)
Bu nedenle, yüksek eğitimde çalışan eğitmenler, genellikle AEK üreticileridir ve derslerinde AEK kullanılıp kullanılmayacağına karar verebilirler. Yüksek öğretimde AEK kullanımı, bireysel olarak eğitim görevlisi seviyesinde gerçekleşme eğilimindedir. Bu fırsat verildiğinde, açık eğitim içeriğinin oluşturulması ve kabulü, açık eğitim uygulamalarına / pedagojisine geçiş için öğretim kadrosuna zaman, kaynak ve destek verilmesi kritik öneme sahiptir. Örnek: British Columbia Fakültesi bir Açık Ders Kitabı yazdı.
Genelde, ilköğretim / ortaöğretim (K-12) öğretmenleri, daha düşük ihtimalle,
- zamana, kaynaklara ve eğitim malzemelerini üretmek ve revize etmek için desteğe sahiptirler,
- oluşturdukları içeriğin telif hakkına sahip olabilirler (okul / ilçe ile olan sözleşmelerine bağlı olarak), ve
- müfredatlarında hangi içeriğin kullanılacağına ilişkin tek taraflı karar verebilirler.
Bu nedenle, ilköğretim ve ortaöğretim (K-12) okullarında AEK kullanımı, bireysel olarak öğretmen seviyesinden ziyade ilçe veya okul düzeyinde gerçekleşme eğilimindedir. Örnek: Yeni Zelanda okullarında açık politikalar.
Bu belgede "Açık Eğitim Tarihine" kapsamlı bir genel bakış sunmak için yeterli alan bulunmadığından, açık eğitim hareketinin büyümesine katkıda bulunan önemli olaylardan bazılarına yer verilmiştir. (Listeye dahil edebileceğimiz başka kritik olaylar biliyorsanız, lütfen bize söyleyin ve biz de tarihçeyi güncelleyelim. Teşekkürler!)
- 2005 - OpenCourseWare Konsorsiyumu kuruldu (2014'te Açık Eğitim Konsorsiyumu olarak yeniden adlandırıldı)
- 2000 öğrencinin katılımı sonucu, "kitlesel açık çevrimiçi ders" veya KAÇD terimi ortaya çıktı. KAÇD'i tanımlayan bu videoyu izleyin:"KAÇD nedir?" video (4:26) Dave Cormier, CC BY 3.0
İster açık ders kitabı olarak isterse dijital açık eğitim havuzu olarak düzenlenmiş olsun, AEK, öğretmenlere, öğrencilere ve diğer kişilere, eğitimi daha ekonomik ve daha esnek kılan geniş birtakım izinler sunmaktadır. Eğitmenler herkes için etkin eğitim kaynaklarına erişimi en üst düzeye çıkarmak istediklerinden, bu izinler hızlı, düşük maliyetli deneyimleme ve yenilenmeye olanak tanımaktadır.
[1] Çoğu AEK dijital olarak “doğmaktadır”, yine de AEK dijital ve basılı formatlarda öğrencilere sunulabilmektedir. Tabi ki, dijital AEK'nın paylaşılması, değiştirilmesi ve yeniden dağıtılması kolaydır, ancak bir şeyin dijital olması AEK olduğu anlamına gelmez.
[2] Birçok ülkede (çoğu AB üyesi ülke gibi), maliyet bir problem olmakla birlikte, kısıtlayıcı telif hakları ve daraltılmış adil kullanım / adil tasarruf hakları, yeni öğretim yöntemlerini sınırlayabilmektedir.
[3] AEK iletişimi üzerinde çalışan Kuzey Amerikalı açık eğitim savunucuları koalisyonu OER Communications tarafından hazırlanmıştır: [email protected]