6.4 AEK oluşturma ve paylaşmak
Bu bölümün önemli bir kısmı; yaratımın yasal perspektiften nasıl işlediği, hem de pratik anlamda, bir şeyi yaparak ve yaratarak nasıl öğrendiğimiz konularını kapsar. Bu ünitede, AEK’nın en büyük etkiyi sağlayacak ve herhangi bir yasal ya da teknik engelle karşılaşılmayacak şekilde nasıl yaratılması gerektiğini keşfedecek ve AEK yaratma alıştırmaları yapacağız.
Neden önemli?
Herhangi bir eğitmenin işinin büyük bölümü eğitim materyallerini hazırlamak, güncellemek ve birleştirmektir. Bu materyallerin açık erişimli hale getirilmesi yalnızca birkaç ekstra aşama gerektirir ve düşündüğünüzden daha kolaydır. Bu aşamalar nelerdir? Kaynakları açık hale getirerek yaratmak ve yayınlamak istediğinizde ne düşünmeniz ve beklemeniz gerekir?
Eğitim kaynaklarımızı AEK olarak paylaştığımızda, en iyi uygulamalarımızı, uzmanlığımızı, karşılaştığımız zorlukları ve çözüm yollarını da paylaşmış oluruz. Eğitim, paylaşmaktır. Çalışmalarımızı daha fazla kişiyle paylaştığımızda, daha iyi kütüphaneciler ve eğitmenler oluruz.
Öğrenim çıktıları
Bu bölümü tamamladığınızda;
AEK'nın uygulamada nasıl çalışacağını bilebilir,
Kaynaklarınız için CC lisans(lar)ı seçebilir,
Açık lisans kararınızı diğer AEK ile uyumluluk açısından (yani, başka kaynaklarla birleştirilip yeniden düzenlenebilir mi?) inceleyebilir,
Herkes için AEK erişilebilirliğini geliştirme açısından ihtiyaçları ve zorlukları tanımlayabilirsiniz.
Sizin için neden önemli?
Şu anda ne gibi öğrenim kaynakları oluşturuyorsunuz? Bu kaynakları yayınlıyor veya geribildirim için diğer insanlarla paylaşıyor musunuz? Diğer eğitmenlerin, öğrencileri, kütüphaneci veya bilim insanlarının hangi kaynaklarınızdan faydalanabileceklerini düşünüyorsunuz? Eğer paylaşmayı seçerseniz, başkalarına ne kadar özgürlük vermek istiyorsunuz; başkalarının eserinizi tekrar kullanmaları için hangi izinleri vereceksiniz?
Temel bilgiler
Neden paylaşmalı?
Eserinizi AEK olarak paylaşmanın neden önemli olduğuna dair bir bilgi için, şu videoyu izleyin: Open Education Matters: Why is it important to share content? (süre 03:51)
Open Education Matters: Why is it important to share content? Video: Nadia Mireles, CC BY 3.0
Eğitmenler ve kütüphaneciler AEK'nı herkesle paylaşabildikleri [1] için biz de yapmalıyız. Neticede eğitimde temel olarak bilgi ve fikir paylaşımı esastır. Kütüphaneler, arşivlemeye, paylaşmaya ve öğrencilerin aradıkları bilgileri bulmalarına yardımcı olurlar. Biz, eserimize CC lisansı verdiğimiz takdirde, bu eseri basit yasal izinlerle toplum ile paylaşmış oluruz. Eserinizin paylaşımı dünyaya bir hediyedir.
AEK için bir CC lisansı seçmek
Creative Commons, altı açık telifli lisans paketine sahiptir ve yatarların CC lisanslarını veya halka açık araçları seçmelerini ve kullanmalarını tamamen desteklemektedir. Bununla birlikte, CC lisansı kapsamında sunulan tüm eğitim malzemeleri AEK değildir. Hangi CC lisanslarının eğitim kaynaklarıyla iyi çalıştığını ve hangilerinin çalışmadığını detaylı olarak gösteren bu tabloyu inceleyin.
İki CC NoDerivatives (ND), Türetilemez lisansı, AEK uyumlu değildir, çünkü toplumun eğitim kaynağını revize etmesine veya yeniden düzenlemesine izin vermemektedir. ND lisansları, 5R ilkelerini veya diğer önemli AEK tanımlarını karşılamadığından, açık eğitim hareketi, ND lisanslı eğitim kaynaklarını "AEK" olarak kabul etmemektedir. AEK'nız için doğru lisansın seçimi, diğer kullanıcılara hangi izinleri vermek istediğinizi ve hangi izinleri kendinize saklamak istediğinizi düşünmenizi gerektirir. “Açık Ders Kitabı Topluluğu, Açık Ders Kitapları için CC BY Lisansını Savunuyor” başlıklı makaleyi okuyun, eğitim için neden Creative Commons Attribution License (CC BY) lisansını tavsiye ettiklerini düşünün. Bilimsel araştırmaların yayınlanmasında aynı lisans hakkındaki diğer argümanlara sahip benzer bir metni, Open Access Scholarly Publishers Association'dan “Neden CC BY?” makalesinde bulabilirsiniz.
Lisanslar, lisans seçimi ve eserinize veya diğer kişi ve kaynaklardan derlenmiş eserlere nasıl uygulanacağı konusunda temel bilgiler için, Bölüm 4.1'i tekrar okuyun.
AEK içeren CC lisansı adli davaları
Creative Commons içtihadının detaylı analizi için, Bölüm 3.4 "Lisans Yaptırımları"na bakınız. Creative Commons, dünya genelinde yargı çevrelerinde mahkeme kararları ve içtihadına ilişkin bir listeyi CC Yasal Veritabanı üzerinde tutmaktadır.
2017−18 döneminde, açık eğitime ilişkin iki yasal dava görülmüştür: Ünite 4'te atıfta bulunulan Great Minds karşısında FedEx Office ve Great Minds karşısında Office Depot davaları (bkz. Bölüm 4.2 ve Ek Kaynaklar). Bir hatırlatma olarak, her ikisinde de dava konusu ticari amaç dışında okullar tarafından kullanılan AEK'dır. Her iki davada, bölge mahkemeleri, CC BY-NC-SA lisansı kapsamında eğitim malzemeleri kullanan bir okul bölge müdürlüğünün talebi üzerine, ticari fotokopi mağazasının eğitim malzemelerini çoğaltabileceğini ve bu nedenle telif ihlali veya CC lisansı ihlali oluşmadığını tespit ettiler.
Diğer hususlar
Doğru CC lisansının seçimi dışında, açıklık ve pedagojinin diğer hangi yönleri düşünmeye değerdir? Burada yer alan listeden AEK oluştururken çalışmanızda takip edebileceğiniz en iyi uygulamalar bulabilirsiniz.
"AEK Paylaşımı"na ilişkin Open Washington Modülü 8, AEK'nın çevrimiçi olarak nasıl paylaşılabileceğine ve çevrimdışı kullanım için nasıl hazırlanabileceğine dair pratik tavsiyelerde bulunmaktadır.
AEK'nın herkes tarafından ulaşılabilir olmasını sağlamak
Temelinde, AEK herkesin erişime sahip olmasını sağlamakla ilgilidir. Sadece zenginler değil, ya da sadece gören veya duyan insanlar, İngilizce okuyabilen insanlar, yüksek hızlı internete sahip dijital cihazlara sahip olanlar değil – herkes.
Yazarlar ve kurumlar AEK oluşturdukça ve paylaştıkça, erişilebilirliğe ilişkin en iyi uygulamaların, baştan itibaren eğitimsel ve teknik tasarımın bir parçası olması gerekmektedir. Eğitmenlerin eğitim kaynaklarının engelliler dahil tüm öğrenciler tarafından tamamen erişilebilir olmasını sağlama gibi yasal ve etik sorumlulukları bulunmaktadır.
Erişilebilir Eğitim Malzemeleri Ulusal Merkezi tarafından hazırlanan şu videoyu izleyin “Basitçe Söylemek Gerekirse: Dijital Öğrenim Malzemelerinde Erişilebilirliği Anlamak” (6:42)
“Simply Said: Understanding Accessibility in Digital Learning Materials” by National Center on Accessible Educational Materials, CC BY 3.0.
Kütüphane web siteleri, kütüphane konu rehberleri, kataloglama ve Creative Commons
Kendilerini içerik yaratıcısı rolünde bulan kütüphaneciler, çalışmalarını nasıl lisanslayabileceklerini merak ediyor olabilirler. Amerika Birleşik Devletleri’nde 5.000’den fazla eğitim kurumu, konu kılavuzu içerik yönetim sistemi olarak LibGuides’ı tercih ederek kullanıyor ve tüm dünyada 120.000’den fazla lisans sahibi bulunuyor. Kaynaklarınızı Creative Commons ile lisanslamak, License Chooser‘ı kullanarak LibGuide ya da sitenizde bir buton oluşturmak kadar basit olabilir.
Kütüphanelerin web sitelerinde yalnızca Creative Commons ile ilgili yüzlerce Libguides (Kütüphane Rehberleri) vardır. Şu arama sonuçlarına göz atın ve Creative Commons ve telif hakkı konularında kütüphaneciler tarafından bir araya getirilen kaynakları keşfedin.
Son notlar
Eğitimde açıklık, yalnızca kaynaklara erişmek ya da bu kaynakları kullanabilmeye, değiştirmeye ve öğrencilerinizle paylaşabilmeye yasal hakkınız olması anlamına gelmez. Açık eğitim, insanlığın bilgi birikimine herkesin aktif şekilde katılabilmesini ve katkıda bulunabilmesini sağlayan içerik ve uygulamaları tasarlamak anlamına gelir. Eğitimciler ve öğrenciler, diğerlerinin AEK’ını değiştirirken ve yeni AEK yaratıp paylaşırken, erişilebilirlik özelliği her zaman tasarım kontrol listenizde yer almalıdır.
Last updated
